top of page
Old Fashioned Library
MEVZUAT.png

Türkiye Arabulucular Etik Kuralları

TÜRKÄ°YE ARABULUCULAR ETÄ°K KURALLARI

​

GiriÅŸ

Türkiye Arabulucular Etik Kuralları karşılaÅŸtırmalı hukuktaki etik ve uygulama kuralları dikkate alınarak ülkemizin arabuluculuk sistemi ile sosyal ve kültürel deÄŸerlerine uyumlu olacak biçimde, Adalet Bakanlığı Hukuk Ä°ÅŸleri Genel MüdürlüÄŸü Arabuluculuk Daire BaÅŸkanlığı tarafından hazırlanmış olup, Arabuluculuk Kurulu tarafından gözden geçirilerek kabul edilmiÅŸtir.

Arabuluculuk, sistematik teknikler uygulayarak, görüÅŸmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini saÄŸlamak için aralarında iletiÅŸim sürecinin kurulmasını gerçekleÅŸtiren, tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması halinde çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eÄŸitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kiÅŸinin katılımıyla yürütülen, dava ÅŸartı olarak düzenlenen arabuluculuk dışında sürece baÅŸvurulmasında ve her halükârda sürecin yürütülmesinde ve sonlandırılmasında ihtiyarî olarak gerçekleÅŸtirilen uyuÅŸmazlık çözüm yöntemidir.

Keza arabuluculuk, yabancılık unsuru taşıyanlar da dâhil olmak üzere, ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iÅŸ veya iÅŸlemlerden doÄŸan özel hukuk uyuÅŸmazlıklarının çözümlenmesinde uygulanan ve barışçıl uyuÅŸmazlık çözüm yöntemleri içinde yaygın olarak kullanılan uyuÅŸmazlık çözüm yöntemidir.

Arabuluculuk, taraflara, uyuÅŸmazlık konularını belirleme ve açıklığa kavuÅŸturma, farklı bakış açılarını anlama, menfaatlerini tanımlama, olası çözümleri ortaya koyma, deÄŸerlendirme ve istendiÄŸinde de karşılıklı tatminkâr anlaÅŸmalara varma fırsatını sunma gibi çeÅŸitli amaçlara hizmet eder.

Gerek 6325 sayılı Hukuk UyuÅŸmazlıklarında Arabuluculuk Kanununda (bundan sonra “Kanun” olarak ifade edilecektir) gerekse Hukuk UyuÅŸmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu YönetmeliÄŸinde (bundan sonra “Yönetmelik” olarak ifade edilecektir) hem arabuluculuk kurumu hem de arabulucularla ilgili temel ilke, hak ve yükümlülüklere iliÅŸkin genel düzenlemeler yer almakta ise de; arabulucular etik kurallarının belirlenmesi önemli bir ihtiyacın karşılanması anlamında bir zorunluluk olduÄŸu gibi, aynı zamanda arabuluculuk mevzuatının Arabuluculuk Daire BaÅŸkanlığına ve Arabuluculuk Kuruluna yüklediÄŸi bir görevin de ifasıdır.

Arabulucular Etik Kurallarının aÅŸağıda belirtilmiÅŸ olan üç temel amacı vardır:

  1. Arabuluculara mesleklerinin icrasında rehberlik etmek ve yol göstermek

  2. Arabuluculuğa başvuran tarafları bilgilendirmek ve onların korunmasını sağlamak

  3. Barışçıl bir uyuÅŸmazlık çözüm yöntemi olarak arabuluculuÄŸa toplum tarafındanduyulan

    kamu güvenini arttırmak.

Arabulucular Etik Kuralları, arabuluculuk sürecini yürütecek ve Arabulucular Siciline kayıtlı bulunan arabulucular tarafından kabul edilmiÅŸ sayılır. Arabulucular bu kurallara eksiksiz bir biçimde uymaya özen göstermelidir.

Arabulucular Etik Kuralları, bütün olarak okunur ve yorumlanır. Kuralların sıralanmasında, öneme göre verilen bir öncelik söz konusu deÄŸildir.

Arabuluculuk Kurulu, Etik Kurallarının ihlali ve bu durumun öÄŸrenilmesi halinde Kanunun 21’inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında ilgili arabulucunun sicilden silinmesi de dahil olmak üzere arabuluculuk mevzuatında öngörülen diÄŸer yaptırımları uygulayabilir.

EÅŸitliÄŸi Gözetme YükümlülüÄŸü
Madde 1- (1) Arabulucu, süreç boyunca taraflara eÅŸit davranma ve onların gereksinimleri

doÄŸrultusunda adil olma ilkelerini gözetmekle yükümlüdür.

Kendi Kararını Verme Hakkı

Madde 2- (1) Kendi kararını verme hakkı, tarafların sürece baÅŸlamadan, süreç içerisinde ve sonuç aÅŸamasında özgür ve aydınlanmış iradeleriyle, gönüllü ve baskı altında kalmadan karar vermelerini kapsar.

(2) Arabulucu, arabulucunun seçimi, sürecin yürütülmesi, sürece katılım, süreçten çekilme ve süreci sonlandırma dâhil olmak üzere, arabuluculuÄŸun her aÅŸamasında tarafların kendi kararlarını verme hakkını gözetmekle yükümlüdür.

(3) Arabulucu, hazırlık aÅŸaması veya ilk arabuluculuk toplantısında kendisinin arabuluculuk sürecindeki rolü hakkında taraflara bilgi vermek zorundadır. Arabulucu karar verme yetkisinin kendisinde deÄŸil, taraflarda olduÄŸu hususunu vurgulamalıdır.

(4) Arabulucu, hukuki uyuÅŸmazlıkla ilgili olarak taraflara hukuki veya mesleki tavsiyelerde bulunamaz. Ancak gerekli ve uygun olduÄŸunda aydınlanmış iradeyle seçim yapmalarına yardımcı olmak üzere uzmanlara danışmalarının önemini taraflara hatırlatmalı ve bu konuda tarafları bilgilendirmelidir.

(5) Arabulucu, daha yüksek bir anlaÅŸma bedeli veya arabuluculuk ücreti saÄŸlamak amacıyla, taraflardan herhangi birinin kendi kararını verme hakkına etki etmemelidir.

Tarafsızlık
Madde 3- (1) Tarafsızlık, arabulucunun taraf tutmamasını ve taraflar hakkında önyargılı

olmamasını kapsar.

(2) Arabulucu, taraflardan birinin kiÅŸiliÄŸine, geçmiÅŸine, inanç ve deÄŸerlerine ve arabuluculuk sürecindeki tutum ve davranışlarına veya baÅŸka bir sebebe dayanarak taraf tutmamalı ve önyargılı davranmamalıdır.

(3) Arabulucu, arabuluculuk sürecini yürütürken tarafsız olmak ve tarafsızlığını ÅŸüpheli hâle getirecek davranışlardan kaçınmak zorundadır. Arabulucu, kendisinin davranış ve görünüÅŸteki tarafsızlığından ÅŸüphe duyulmasına yol açacak ÅŸekilde, taraflara deÄŸerli bir hediye, yardım, borç veya deÄŸerli baÅŸka bir mal vermemeli ve onlardan da kabul etmemelidir.

(4) Arabulucu, arabuluculuÄŸu tarafsız bir ÅŸekilde yönetemeyecek ise arabulucu olma teklifini reddetmeli ve hangi aÅŸamada olursa olsun arabuluculuktan çekilmelidir.

(5) Arabulucunun tarafsızlığından ÅŸüphe edilmesini gerektirecek önemli hâl ve ÅŸartların varlığının söz konusu olması veya sonradan ortaya çıkması hâlinde, bu hususta tarafları bilgilendirmesine raÄŸmen, taraflar, arabulucudan görevi üstlenmesini birlikte talep ederlerse, arabulucu bu görevi üstlenebilir veya üstlenmiÅŸ olduÄŸu görevi sürdürebilir.

(6) Arabulucu, taraflarca aksi kararlaÅŸtırılmadıkça, arabuluculuk sürecini arabuluculuÄŸa uygun tarafsız bir yerde yürütmelidir.

Menfaat Ä°liÅŸkisi veya Çatışması

Madde 4- (1) Arabulucu ile taraflar arasında herhangi bir menfaat iliÅŸkisi veya çatışması bulunmamalıdır. Arabulucu, taraflar ile arasında menfaat iliÅŸkisi veya çatışması bulunduÄŸu görünümü vermekten kaçınmalıdır.

(2) Arabulucu ile taraflar arasındaki menfaat iliÅŸkisi veya çatışması, tarafların arabuluculuÄŸa baÅŸvurmasından sonra ortaya çıkabileceÄŸi gibi; arabulucu ile taraflar arasındaki mevcut veya geçmiÅŸteki, kiÅŸisel ya da mesleki herhangi bir iliÅŸkiden dolayı önceden de var olabilir.

(3) Arabulucu, arabuluculuk sürecini yürütmesi bakımından, iyi niyetli üçüncü bir kiÅŸinin, taraflar ile arasında doÄŸmuÅŸ veya doÄŸabilecek bir menfaat iliÅŸkisi veya çatışması bulunduÄŸunu düÅŸünmesine yol açacak bir olay olup olmadığını belirlemek üzere makul bir araÅŸtırma ve inceleme yapmalıdır. Arabulucunun, taraflar ile arasında doÄŸmuÅŸ veya doÄŸabilecek bir menfaat iliÅŸkisi veya çatışmasını ortaya çıkarmak için yapacağı araÅŸtırma, somut olayın koÅŸullarına göre deÄŸiÅŸebilir.

(4) Arabulucu, kendisi tarafından makul koÅŸullarda bilinebilecek ve tarafsızlığı hakkında ÅŸüphe uyandırabilecek, doÄŸmuÅŸ veya doÄŸabilecek menfaat iliÅŸkisi veya çatışmaları hakkında, mümkün olan en kısa sürede tarafları bilgilendirmelidir.

(5) Arabulucu ile taraflar arasındaki doÄŸmuÅŸ veya doÄŸabilecek menfaat iliÅŸkisi veya çatışması, arabulucunun tarafsızlığına ve arabuluculuk sürecine açıkça zarar verecek nitelikteyse; arabulucu, tarafların aksi yöndeki talepleri ve anlaÅŸmasına bakılmaksızın, arabuluculuk teklifini reddetmeli ve hangi aÅŸamada olursa olsun arabuluculuktan çekilmelidir.

(6) Arabulucu, bu sıfatla görev yaptığı uyuÅŸmazlık ile ilgili olarak açılan davada, daha sonra, avukat olarak görev üstlenemez. Ancak, taraflar açık ve yazılı onayları ile birlikte talep ederlerse, açılan tahkim yargılamasında hakemlik yapabilir.

Sürecinin NiteliÄŸi ve Görevin Özenle Yerine Getirilmesi

Madde 5- (1) Arabulucu, görevini ÅŸahsen, özenle, makul sürede, güven içinde, tarafların etkin katılımıyla, hakkaniyete uygun, taraflara yeterli söz hakkı vererek ve katılımcılar arasında karşılıklı saygı gösterilmesini saÄŸlayacak biçimde yerine getirmelidir.

(2) Arabulucu, arabuluculuk görevini, arabuluculuk süreci ile ilgili tüm ön hazırlıkları tamamladıktan sonra ve arabuluculuk sürecini yürütmek için gerekli zamana sahip olduÄŸunda kabul etmelidir.

(3) Arabulucu, arabuluculuk süreci boyunca mesleÄŸin gerekliliklerine uygun biçimde davranmak zorundadır. Arabulucu, kendisine ya da arabuluculuk sistemine duyulacak güven ve itibarına zarar verebilecek bir davranış içerisinde bulunamaz. Arabulucu, toplumsal cinsiyet rollerinin taraflara ve özellikle arabuluculuk sürecine etkisi yanında; taraflar ve taraflarla kendisi arasındaki sosyo-ekonomik ve kültürel farklılıklara karşı da duyarlı olmalıdır.

(4) Arabulucu, arabuluculuk süreci boyunca taraflar arasında dürüstlüÄŸü, saygıyı, samimiyeti ve nezaketi teÅŸvik etmeli ve kendisi de arabuluculuk sürecinde taraflara herhangi bir belge, olay veya durum hakkında bilerek ve isteyerek yanlış bilgi vermemelidir.

(5) Arabulucunun görev ve iÅŸlevi, diÄŸer mesleklerden önemli ölçüde farklıdır. Arabulucunun iÅŸleviyle diÄŸer bir mesleÄŸin iÅŸlevi birbirine karıştırılmamalıdır. Arabulucu, mesleklerinin iÅŸlevlerini birbirinden ayırmalıdır. Arabulucu, ancak arabuluculuk ile baÄŸdaÅŸması ÅŸartıyla taraflara eÄŸitim ve tecrübesine dayanarak bilgi verebilir.

(6) Arabulucu, arabuluculuk sürecinde arabuluculuktan baÅŸka bir uyuÅŸmazlık çözüm yöntemini yürütemez. Arabuluculuk mevzuatından kaynaklanan avantajları kullanmak amacıyla herhangi bir çözüm yolunu arabuluculuk olarak adlandıramaz. Ancak, arabulucu, gerekli ve uygun gördüÄŸünde, taraflara uyuÅŸmazlıklarını tahkim, tarafsız deÄŸerlendirme, danışmanlık veya diÄŸer uyuÅŸmazlık çözüm yöntemleriyle çözmeyi düÅŸünmelerini önerebilir.

(7) Arabuluculuk bir suç iÅŸlemek amacıyla kullanılırsa, arabulucu uygun adımları derhâl atmalı ve hangi aÅŸamada olursa olsun arabuluculuktan çekilmelidir.

(8) Taraflardan biri arabuluculuk sürecini, uyuÅŸmazlık konularını ve uzlaÅŸma seçeneklerini kavramakta güçlük çekerse veya arabuluculuÄŸa etkin bir biçimde katılmakta zorlanırsa; arabulucu, böyle bir durumdaki tarafın katılma, anlama ve kendi kararını verme hakkına uygun olacak ÅŸekilde, hukuki yardım almasını önermek de dahil olmak üzere gerekli deÄŸiÅŸiklik önerilerini getirmeli, hatta gerekiyorsa arabuluculuÄŸu bitirmelidir.

(9) Arabulucu, kendisi de dâhil olmak üzere bir katılımcının davranışının, arabuluculuk sürecinin yürütülmesine zarar verebileceÄŸini düÅŸünürse, gerektiÄŸinde arabuluculuÄŸu ertelemek, arabuluculuktan çekilmek veya arabuluculuÄŸu bitirmek de dâhil olmak üzere gerekli tedbirleri derhâl almalıdır.

Gizlilik

Madde 6- (1) Arabulucu, taraflarca aksi kararlaÅŸtırılmadıkça, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde sunulan veya diÄŸer bir ÅŸekilde elde ettiÄŸi bilgi ve belgeler ile kayıtları gizli tutmak zorundadır.

(2) Arabulucu, tarafların arabuluculuk sürecinde nasıl hareket ettiÄŸi hakkında, sürece katılmayan üçüncü kiÅŸilere bilgi vermemelidir.

(3) Arabuluculuk sürecinde taraflardan biriyle özel oturumda bir araya gelen arabulucu, bu özel oturumda edindiÄŸi hiçbir bilgiyi, bilgiyi veren tarafın rızası olmadan, doÄŸrudan veya dolaylı olarak diÄŸer tarafa aktarmamalıdır.

(4) Arabulucu, bir arabuluculuk sürecine eÄŸitim veya araÅŸtırma amacıyla katılım saÄŸlarsa, tarafların kimlik bilgileri de dahil olmak üzere gizliliÄŸe iliÅŸkin haklı beklentilerine uygun davranmalıdır.

Mesleki Yeterlilik

Madde 7- (1) Arabulucu, somut uyuÅŸmazlıkta gerekli olan mesleki yeterliliÄŸi haiz deÄŸil ve tarafların makul beklentilerini karşılayamayacak durumdaysa, arabuluculuk teklifini reddetmeli ve hangi aÅŸamada olursa olsun arabuluculuktan çekilmelidir.

(2) Arabulucu, mesleki yeterliliÄŸinden ve geliÅŸiminden sorumludur. Bu anlamda kendi mesleki bilgi ve becerilerinin sınırlarının farkında olmalıdır. Arabulucu, gerek mesleki yeterliliÄŸinin artırılması gerekse mesleki geliÅŸimin saÄŸlanması için, yenileme eÄŸitimi baÅŸta olmak üzere, arabuluculukla ilgili her türlü bilimsel ve mesleki çalışmalara katılmalıdır.

(3) EÄŸitim sayesinde kazanılan bilgi ve beceriler, arabuluculuk tecrübesi, toplumsal cinsiyete, sosyo-ekonomik ve kültürel farklılıklara iliÅŸkin farkındalıklar, bir arabulucunun mesleki yeterliliÄŸi ve geliÅŸimi için gerekli olan önemli unsurlardır.

(4) Taraflar, arabulucunun eÄŸitimi, tecrübesi ve arabuluculuk sürecini yürütmedeki mesleki yeterliliÄŸi ile ilgili bilgilere rahatça eriÅŸebilmelidir.

Unvan Kullanımı, Reklam ve Tanıtım
Madde 8- (1) Arabulucu, arabuluculuk faaliyeti sırasında bu unvanını belirtmek zorundadır.

(2) Arabulucu, tabela ve basılı kâğıtlarının kullanımında arabuluculuk mevzuatına uygun hareket etmelidir.

(3) Arabulucu, reklam ve tanıtım yaparken dürüstlük kuralına uygun bir tutum ve davranış sergilemelidir. Arabulucunun, kendi nitelikleri, tecrübesi, hizmetleri ve ücreti konusunda vereceÄŸi bilgiler doÄŸru olmalıdır. (Danıştay Onuncu Dairesinin 22/12/2022 tarih ve Esas No: 2018/62 , 2022/6437 sayılı kararı ile iptaline karar verilmiÅŸtir.)

(4) Arabulucu, tabela ve basılı kâğıtlarında veya elektronik ortamdaki reklam ve tanıtıma yönelik iletiÅŸimlerinde, arabuluculuk sürecinin sonucu ve baÅŸarısı hakkında kısmen de olsa söz vermemelidir. (Danıştay Onuncu Dairesinin 22/12/2022 tarih ve Esas No: 2018/62 , 2022/6437 sayılı kararı ile iptaline karar verilmiÅŸtir.)

(5) Arabulucu, hiçbir ÅŸekilde etik kurallarla çeliÅŸecek nitelikte reklam yapamaz.

(Danıştay Onuncu Dairesinin 22/12/2022 tarih ve Esas No: 2018/62 , 2022/6437 sayılı kararı ile iptaline karar verilmiştir.)

Ücret ve DiÄŸer Masraflar
Madde 9- (1) Arabulucu yapmış olduÄŸu faaliyet karşılığı ücret ve masrafları isteme hakkına

sahiptir. Keza, ücret ve masraflar için avans da talep edebilir.

(2) Arabulucu, arabuluculuk ücreti ve arabuluculuk süreciyle ilgili olarak ortaya çıkabilecek diÄŸer masraflar hakkında, arabulucu olarak atanmasını müteakip mümkün olan en kısa sürede tarafları bilgilendirmelidir.

(3) Arabulucu, arabuluculuk süreci baÅŸlamadan önce, arabuluculuk ücreti ve masraflarıyla ilgili olarak tarafların bir anlaÅŸma yapmalarını saÄŸlamalıdır.

(4) Arabulucu, ücretini belirlerken; kendi niteliklerini, uyuÅŸmazlığın niteliÄŸini ve karmaşıklığını, arabuluculuk sürecinde gereken süreyi ve tüm diÄŸer etkenleri dikkate almak, asgari ücret tarifesinin altında olmamak ve hak arama hürriyetini engellememek koÅŸuluyla, hakkaniyete ve dürüstlüÄŸe uygun bir ÅŸekilde hareket etmelidir.

(5) Arabulucu, tarafların kendi aralarında eÅŸit olmayan miktarda ücret ödemesini kabul ettiÄŸi hâllerde; tarafsızlığından ödün vermemeli, fazla ücret vereni diÄŸerine göre üstün tutacak tutum ve davranışlarda bulunmamalıdır.

Arabuluculuk Uygulamasının Geliştirilmesi

Madde 10- (1) Arabulucu, arabuluculuÄŸun geliÅŸtirilmesi ve arabuluculuÄŸun barışçıl bir uyuÅŸmazlık çözüm yöntemi olarak kabul edilmesi ve konuya dair toplumsal farkındalığın oluÅŸturulması, arttırılması ve kurumun tanıtılmasından sorumludur.

(2) Arabulucu, arabuluculuk faaliyetinde bulunurken, arabuluculuk uygulamasını geliÅŸtirecek ÅŸekilde hareket etmeye dikkat ve özen göstermelidir. ArabuluculuÄŸun farklı uyuÅŸmazlık türlerinde uygulanabilmesine yönelik çalışmalar yapmalıdır.

(3) Arabulucu, arabuluculuk alanındaki deÄŸiÅŸik görüÅŸlere saygı göstermeli ve hem mesleÄŸini geliÅŸtirmek hem de uyuÅŸmazlığa düÅŸen taraflara daha iyi hizmet sunmak amacıyla, diÄŸer arabulucularla karşılıklı olarak bilgi alışveriÅŸinde bulunmalı ve onlarla birlikte bilimsel ve mesleki çalışmalar yapmalıdır.

(4) Arabulucular kendi aralarında bu Kurallara uygun şekilde hareket edilmesi hususunda birbirlerini teşvik etmelidirler.

bottom of page